Η «αρκούδα» ξύπνησε και τώρα τρέμουν όλοι

Οι πρόεδροι των ΗΠΑ και της Ρωσίας επαναπροσδιορίζουν τις παγκόσμιες ισορροπίες, με φόντο την ουκρανική κρίση

Ψυχροπολεμική ακροβασία με άγνωστη κατάληξη

Γράφει ο Γιώργος Τζογόπουλος

Σχεδόν καθημερινές είναι οι συνομιλίες του Αμερικανού Προέδρου, Μπάρακ Ομπάμα, με τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν. Καθώς οι εξελίξεις στην Ουκρανία είναι ραγδαίες, οι δύο ηγέτες προσπαθούν να βρουν κοινό παρονομαστή. Για την ώρα, δεν τα έχουν καταφέρει.

Ο Ομπάμα ζητάει από τον Πούτιν να συνεργαστεί με τη νέα κυβέρνηση του Κιέβου, να αποδεχθεί τους διεθνείς παρατηρητές και να μην επέμβει στρατιωτικά.

Ο Ρώσος πρόεδρος απαντάει πως οι στρατιωτικές δυνάμεις στην Κριμαία κινούνται αυτόνομα και δεν αναγνωρίζει τη μεταβατική κυβέρνηση της χώρας.

Η αντιπαράθεση έχει γίνει περισσότερο αισθητή λόγω της πιθανής απόσχισης της Κριμαίας. Χθες η Μόσχα έδειξε για πρώτη φορά δημοσίως ότι ενστερνίζεται την απόφαση του Κοινοβουλίου της να διενεργήσει δημοψήφισμα για το θέμα. Τη στιγμή που ΗΠΑ και Ε.Ε. διαφωνούν έντονα, η Ρωσία δηλώνει πως θα αποδεχθεί την ιστορική απόφαση των κατοίκων της Κριμαίας.

Το ζήτημα απασχολεί έντονα και τους φιλοδυτικούς πολιτικούς της Ουκρανίας. Σε χθεσινή συνέντευξή της στην Bild, η Γιούλια Τιμοσένκο θεωρεί βασικές προτεραιότητες την αποφυγή του πολέμου και τη διατήρηση της ενότητας της χώρας. Καλεί, μάλιστα, τη Δύση να πιέσει περισσότερο την Ρωσία.

Είναι δύσκολο να γίνουν εκτιμήσεις για το μέλλον. Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο Πούτιν έχει ήδη δεχθεί πλήγμα στην Ουκρανία και δύσκολα θα κάνει πίσω. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η άποψη που διατυπώνει ο Χένρι Κίσινγκερ στην αμερικανική Washington Post. Σύμφωνα με τον αμερικανό πρώην υπουργό Εξωτερικών, το ζητούμενο δεν είναι να επιλέξει η Ουκρανία μεταξύ Ανατολής και Δύσης, αλλά να βρει την κατάλληλη ισορροπία μεταξύ των δύο. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, εξηγεί ο Κίσινγκερ, πιθανή προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία δεν συμβαδίζει με τους κανόνες της παγκόσμιας τάξης (προφανώς ξεχνάει επιμελημένα, ο πρωτεργάτης της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, το δεύτερο σχέδιο Ανάν που επιχειρούν οι ΗΠΑ να επιβάλουν στην Κύπρο…).

Πάντως, στον επικοινωνιακό πόλεμο η Μόσχα κινείται επιθετικά στην προσπάθειά της να κατακρίνει τα κίνητρα της Δύσης. Στην ιστοσελίδα του «Russia Today» έχει αναρτηθεί ηχητικό ντοκουμέντο από τη συνομιλία του Εσθονού υπουργού Εξωτερικών, Ούρμας Πσέτ, με την επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάθριν Άστον, από την οποία προκύπτει ότι ίσως να μην ήταν ο πρώην πρόεδρος της Ουκρανίας, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, που στρατολογούσε ελεύθερους σκοπευτές στο Κίεβο, αλλά οι καθοδηγητές των διαδηλωτών (δηλαδή οι ναζί που βρέθηκαν πραξικοπηματικά στην σημερινή κυβέρνηση της Ουκρανίας).

Μπάρακ Ομπάμα: Αποφεύγει το ρίσκο
Απειλεί την Μόσχα με κυρώσεις, αλλά αφήνει την Ευρωπαϊκή Ένωση να κινεί τα νήματα και να δεχθεί, φυσικά, και τα ανταποδοτικά μέτρα – πλήγματα από τη Μόσχα

Περίπου ενάμισι χρόνο μετά την επανεκλογή του ο Μπάρακ Ομπάμα έχει καταφέρει να κερδίσει τις διεθνείς εντυπώσεις, καθώς ασκεί εξωτερική πολιτική χωρίς προσφυγή σε ένοπλη βία. Οι περιπτώσεις τόσο του Ιράν όσο και της Συρίας δείχνουν ότι για τον αμερικανό ηγέτη η διεξαγωγή πολέμου ή έστω η εκτέλεση χειρουργικών στρατιωτικών χτυπημάτων αποτελεί την τελευταία λύση στη στρατηγική του.

Η σημερινή κρίση στην Ουκρανία συνιστά για τις Ηνωμένες Πολιτείες ευκαιρία να περιορίσουν την επιρροή της Μόσχας όσο το δυνατόν περισσότερο. Ακόμα και αν η Ρωσία προσαρτήσει τελικά την Κριμαία, ο συγκεκριμένος στόχος θα έχει ήδη επιτευχθεί, καθώς έχει χάσει πλέον τον έλεγχο του Κιέβου.

Ο Ομπάμα χειρίζεται την κρίση έξυπνα. Από τη μία πλευρά, μιλάει απευθείας με τον Πούτιν, απειλώντας τη χώρα του με κυρώσεις και αποδεικνύοντας την ισχύ του(;) και, από την άλλη, αφήνει την Ευρωπαϊκή Ένωση να κινεί τα νήματα ώστε να μην εμπλέκονται οι ΗΠΑ ενεργά.

Έτσι, πετυχαίνει να εξοικονομήσει πόρους, αλλά και να αποφύγει το ρίσκο μιάς αβέβαιης περιπέτειας στα εδάφη της παλαιάς Σοβιετικής Ένωσης. Είναι γνωστό ότι προτεραιότητα των Ηνωμένων Πολιτειών είναι πλέον οι εξελίξεις στον Ειρηνικό και την Ασία, με δεδομένη την συνεχιζόμενη άνοδο της Κίνας. Το μεγάλο στοίχημα για τον Αμερικανό πρόεδρο είναι να δράσει προληπτικά για τον περιορισμό της ισχύος του Πεκίνου. Πιθανή μελλοντική συνεργασία Κίνας – Ρωσίας θα είναι σίγουρα επώδυνη, αν και οι δύο χώρες πρέπει πρώτα να λύσουν πολλά προβλήματα που τις χωρίζουν, όπως, για παράδειγμα, η τιμή του φυσικού αερίου.

Βλαντιμίρ Πούτιν: Ισχυροποιεί τη Ρωσία
Εκμεταλλεύεται τις αστοχίες των φιλοδυτικών Ουκρανών και την επιρροή του στη χώρα, ενώ δείχνει απολύτως αποφασισμένος και προετοιμασμένος απέναντι σε εκείνους που «έστησαν» την εξέγερση στο Κίεβο

Για τον πρόεδρο της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, ακούγονται πολλά στη Δύση, σχεδόν όλα αρνητικά. Κατηγορείται τελευταία για παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου, αδιαφορία για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων και γενικότερα για αυταρχική εξουσία. Η ουσία είναι, όμως, ότι ο ρώσος ηγέτης έχει καταφέρει να ενισχύσει την διεθνή θέση της χώρας του, μετατρέποντάς την σε πανίσχυρο παίκτη στην παγκόσμια σκηνή (που οι «επίσημοι» ισχυροί φοβούνται να αντιμετωπίσουν).

Η πιο πρόσφατη επιτυχία του ήταν η ασφαλής διοργάνωση των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του Σότσι, παρά το κλίμα τρομοκρατίας που είχε σκοπίμως καλλιεργηθεί στα δυτικά μέσα ενημέρωσης.

Όσον αφορά την ουκρανική κρίση, ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν έχει κανένα λόγο να υποχωρήσει. Το επιχείρημα περί παραβίασης του Διεθνούς Δικαίου έχει μεν βάση, αλλά η επιλεκτική χρησιμοποίησή του από της ΗΠΑ το αποδυναμώνει. 
Παράλληλα, ο Ρώσος Πρόεδρος βάζει στην ατζέντα τέσσερα συγκεκριμένα ερωτήματα:

Πρώτον, γιατί έδιωξε η ουκρανική αντιπολίτευση τον Γιανουκόβιτς, ενώ αυτός είχε δεχθεί τα αιτήματά της;

Δεύτερον, γιατί η μεταβατική ουκρανική κυβέρνηση συνεχίζει να συνεργάζεται με ολιγάρχες, κάτι για το οποίο κατηγορούνταν ο Γιανουκόβιτς;

Τρίτον, γιατί απαγόρευσε το Νέο Κοινοβούλιο τη ρωσική γλώσσα σε περιοχές της Ουκρανίας;

Και τέταρτον, γιατί ήθελε η Δύση να υποστηρίξει το «πραξικόπημα» στην Ουκρανία;

Φυσιολογικά, ένας ηγέτης όπως ο Βλαντιμίρ Πούτιν, είναι σε θέση να υπερασπιστεί τις θέσεις της χώρας του κατά τη διάρκεια της συνεχιζόμενης ουκρανικής κρίσης. Πόσω μάλλον όταν γνωρίζει άριστα ότι το Κίεβο παραμένει εξαρτημένο από τη Μόσχα, τόσο λόγω του φυσικού αερίου που χρειάζεται, όσο και για να μην χρεοκοπήσει…

Πηγή εφημ. «Παραπολιτικά»