Λιτότης είναι η Tιμή που απαιτούν οι Τράπεζες να πληρώσει ο Λαός, για να Σωθούν.

 

Θα προσπαθήσω να αποδείξω σε αυτό το κείμενο ότι η λιτότης είναι μια απεχθής και επικίνδυνη οικονομική και πολιτική ιδέα για τρεις λόγους.

1. Η εφαρμογή της δεν φέρνει τα αποτελέσματα που ευαγγελίζεται, δηλαδή σταθερότητα, μείωση των χρεών και ανάπτυξη,
2. Στηρίζεται στην αντίληψη ότι η μεσαία τάξη και οι εργαζόμενοι θα πρέπει να πληρώνουν για την απληστία των πλουσίων.
3. Βασίζεται στην λανθασμένη άποψη ότι έχει θέση στον σύγχρονο κόσμο με τα οικονομικά που την στηρίζουν.

Η λιτότης είναι πάνω από όλα πολιτική επιλογή, πολιτική εφαρμογή μιας ιδέας, που μπορούμε να την συνοψίσουμε ως εξής: Λιτότης είναι η πολιτική εκείνη που επιδιώκει τον αποπληθωρισμό, μέσω της μείωσης των μισθών και των ημερομισθίων, της μείωσης των δαπανών του κράτους, της εξαφάνισης των ελλειμμάτων του κρατικού προϋπολογισμού και τον μη περαιτέρω δανεισμό του κράτους. Μέσω αυτών των ενεργειών επιδιώκεται η αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Έτσι η επιχειρηματική εμπιστοσύνη και αισιοδοξία αποκαθίστανται αφού πια η κυβέρνηση δεν θα μπορεί να ρουφήξει κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα ούτε να προσθέτει χρέος στην οικονομία.

Όπως τονίζει ένας διαπρεπής απολογητής της λιτότητας, ο John Cochrane, ναι, της Σχολής του Σικάγου, ‘σε κάθε δολάριο αυξημένης κρατικής δαπάνης, αντιστοιχεί ένα λιγότερο δολάριο δαπάνης του ιδιωτικού τομέα. Οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται από τις κρατικές δαπάνες αντιστοιχούν σε θέσεις εργασίας που χάνονται από την μείωση της δαπάνης του ιδιωτικού τομέα. Μπορούμε να κατασκευάσουμε δρόμους αντί για εργοστάσια, αλλά οι αυξημένες κρατικές δαπάνες δεν μπορούν να κατασκευάσουν πιο πολλούς δρόμους και πιο πολλά εργοστάσια’. Φυσικά η θέση αυτή είναι λανθασμένη και εκείνο που αποδεικνύεται είναι ότι τα αποτελέσματα της λιτότητας είναι αυτά που δήθεν θέλει να αποφύγει.

Πως φτάσαμε στην λιτότητα; Στην λιτότητα φτάσαμε λόγω της κρίσης που ξέσπασε στον χρηματοπιστωτικό τομέα το 2007 και το 2008 σε παγκόσμιο επίπεδο. Ειδικότερα στην Ευρώπη όλη την προηγούμενη δεκαετία, και μετά με την εισαγωγή του ευρώ, οι τράπεζες της Ευρώπης δάνειζαν αφειδώς με χαμηλά επιτόκια τις περιφερειακές χώρες, αλλά και τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Χρησιμοποιούσαν δανειακά κεφάλαια προσδοκώντας να πραγματοποιήσουν κέρδη μεγαλύτερα από τα επιτόκια που δανείζονταν. Ο δανεισμός των τραπεζών σε ορισμένες περιπτώσεις είχε ξεπεράσει κατά σαράντα φόρες τα ίδια τους κεφάλαια.

Έτσι όλο το ευρωπαϊκό πιστωτικό σύστημα έγινε ένα τόσο μεγάλο καζίνο που ήταν αδύνατο να σωθεί από την κάθε μια Κυβέρνηση ξεχωριστά, όταν ξέσπασε η κρίση,

Αλλά οι πολιτικοί, τραπεζίτες και ΜΜΕ επιτέθηκαν με θρασεία δριμύτητα κατά των λαών που ζούσαν πέραν των δυνατοτήτων τους. Ο στόχος ήταν να επιβάλλουν την αντίληψη ότι τα κράτη έφταιγαν για ότι συνέβη και όχι οι Τράπεζες.

Τελικός σκοπός ήταν, την τιμή διάσωσης των Τραπεζών να την καταβάλουν οι Λαοί. Οι εργαζόμενοι να σώσουν τους Τραπεζίτες! Η λιτότης επήλθε.

Έπρεπε να σωθεί το τραπεζικό σύστημα. Τα χρέη των τραπεζών έγιναν χρέη των λαών. Κάθε κρατικός προϋπολογισμός μετατράπηκε σε αμορτισέρ για να απορροφήσει το σοκ της κατάρρευσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Γι’ αυτό το λόγο η Ευρώπη μπήκε στην λιτότητα.

Υπήρξε η τραπεζική κρίση η οποία στη συνεχεία μετατράπηκε σε πρόβλημα υπερχρέωσης των κρατών και όχι το αντίθετο. Η υπερχρέωση των κρατών ήταν αποτέλεσμα. Η αίτια ήταν η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος.

Στην Ελλάδα η κρίση εμφανίστηκε με υπερδανεισμό του δημοσίου τομέα, καίτοι η Ελλάδα από το 1993 είχε δανεισμό 110% χωρίς ποτέ να γίνεται λόγος γι αυτό. Στην Πορτογαλία και Ιταλία η κρίση εμφανίστηκε με έλλειψη ρευστότητας, στην Ισπανία με υπερχρεωμένο τον ιδιωτικό τομέα και στην Ιρλανδία η κρίση εμφανίστηκε με την αφερεγγυότητα των τραπεζών της, όπως και στην Κύπρο. Όλες μπήκαν στην λιτότητα για θεραπεία. Μαγικό φάρμακο η λιτότητα, όλα τα θεραπεύει.

Μετά από 5 χρόνια σκληρής λιτότητας στην Ελλάδα το χρέος είναι 175% του ΑΕΠ στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2013, από 109% που ξεκίνησε το 2009, στην Ιταλία 133,3% του ΑΕΠ από 105% που ξεκίνησε, στην Πορτογαλία ενώ ήταν 62% έφτασε στο 131,3% στην ιδία περίοδο, στην Ιρλανδία από 24,8 το 2007 έφτασε αισίως στο 125,7% το 2013, και ακλουθούν η Ισπανία, η Γάλλια, το Βέλγιο, η Κύπρος με χρέη πάνω από 90% . Τα επιτόκια των δεκαετών ομόλογων των χωρών αυτών κυμαίνονται από 3,08% έως 5, 93% (Ελλάδα) σήμερα.

Με άλλα λόγια η λιτότης δεν δούλεψε αυτά τα 5 χρόνια, δηλαδή δεν μείωσε τα χρέη, αντιθέτως τα αύξησε, δεν προώθησε την ανάπτυξη, αντιθέτως την μείωσε, δεν μείωσε την ανεργία, αντιθέτως την αύξησε παρά πολύ. Το τραπεζικό σύστημα ακόμα σώζεται, το δε θράσος των τραπεζών είναι τραγικά σκληρό σε όσους χρεωστάνε, όπως και του υπόδουλου στους τραπεζίτες κράτους Η επιχειρηματική εμπιστοσύνη δεν φαίνεται στον ορίζοντα όπως και καμία άλλη προοπτική για την πραγματική οικονομία.

Αλλά γιατί απέτυχε τόσο οικτρά η λιτότητα ως πολιτική; Η λιτότητα παρουσιάστηκε ελκυστικά, έξυπνα και επιδέξια ως αναγκαία για την σωτηρία του ευρώ, των τραπεζών και των οικονομιών με την φράση ‘δεν μπορείς να θεραπεύεις το χρέος με περισσότερο χρέος’. Υψίστη ανοησία.

Φυσικά αυτό φαίνεται αληθές στον κοινό άνθρωπο που έχει οικογένεια ή μια επιχείρηση. Αλλά παρ’ ολ’ αυτά υπάρχει ένα θέμα ηθικής τάξεως κατ αρχήν. Όταν ένα κράτος διαλύεται, δηλαδή δεν μπορεί να δαπανήσει, ποιός θα πληρώσει για τα χρέη μετά; Φυσικά οι εργαζόμενοι οι όποιο εξαρτιόντουσαν από τις δαπάνες του ανήθικου κράτους, παρά οι πλούσιοι που είχαν λιγότερη εξάρτηση από αυτό.

Αλλά την δομή της οικονομίας, που μας έφτασε ως εδώ, δεν την δημιούργησαν οι εργαζόμενοι αλλά οι πλούσιοι που καλούν τον Λαό να πληρώσει για τα λάθη τους. Αυτό είναι ένα ηθικό πρόβλημα που στην πολιτική μετά αποτυπώνεται με την βία που παίρνει διαφορές μορφές, εθνικισμού, ρατσισμού, ταξικού μίσους, μίσους γενεών.

Αλλά η λιτότης (ο αποπληθωρισμός) στο τέλος έχει μόνο χαμένους και κανέναν νικητή. Καθώς δημόσιος τομέας και ιδιωτικός καλούνται να πληρώσουν εδώ και τώρα χρέη, με ταυτόχρονη μείωση μισθών, συντάξεων, διάλυσης του κράτους, η ζήτηση συρρικνώνεται και η οικονομία διαλύεται. Μετά έρχεται η αντίδραση του Λαού και ο Θεός να βάλει το χέρι του.

Το πρόβλημα γίνεται ακόμα σοβαρότερο όταν η λιτότης επιβάλλεται σε όλη την ΕΕ. Αν υποθέσουμε ότι η Ελλάδα, εδώ και τώρα, πρέπει να μειώσει τα χρέη της και να βρει το δρόμο της εξάγοντας, με κατ ανάγκη κινέζικα μεροκάματα σε ευρώ, αυτό δεν μπορεί να το κάνει μέσα σε ένα κλίμα γενικής λιτότητας. Και όσο η λιτότης συνεχίζεται τόσο τα αποτελέσματα θα γίνονται πιο φρικτά.

Ο Κέϋνς μίλησε για το παράδοξο της φειδούς: αν όλοι αποταμιεύουμε δεν υπάρχει κατανάλωση για να προωθήσει τις επενδύσεις. Απλά πράγματα.

Φυσικά αυτά τα οικονομικά σαν εφαρμογή τα έχουμε ξαναζήσει στη διάρκεια του μεσοπόλεμου όταν εξαφανιστήκαν 15 Δημοκρατίες που είχαν ιδρυθεί μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο έως το 1930, τα ζήσαμε μετά την μεγάλη κρίση του 1929 που κόντεψε να διαλυθεί η Αμερική. Eίναι τα οικονομικά που έφεραν τον ναζισμό και τις δικτατορίες στην εξουσία.

Ο John Quiggin, σύγχρονος Αμερικανός οικονομολόγος, ονόμασε αυτά τα οικονομικά ‘ζόμπι οικονομικά’. Ενώ ποτέ η λιτότης δεν έλυσε κανένα πρόβλημα στην οικονομία, αλλά αντίθετα η εφαρμογή της οπισθοδρόμησε την ανθρωπότητα, κανονικά τα ζόμπι οικονομικά θα έπρεπε να έχουν πεθάνει. Εν τούτοις ζουν και δυστυχώς εφαρμόζονται, γι αυτό και ζόμπι.

Μια ερμηνεία γιατί ζουν, είναι ότι η φράση ‘τα χρέη δεν μπορούν να θεραπευτούν με νέα χρέη’ ασκεί μια αφοπλιστική δύναμη στους ανθρώπους να σκεφτούν αλλιώς. Κατά την άποψη μου τα ζόμπι οικονομικά ζουν λόγω της απληστίας και της φιλοδοξίας των συντηρητικών που σκοτίζει τον ορθολογισμό. Στο τέλος και αυτοί χάνουν.

Δυστυχώς πάμε για τις Ευρωεκλογές με όλα τα κατεστημένα κόμματα της αριστεράς και της δεξιάς, ΝΔ, Σύριζα, Ελιά, Ποτάμι, Δημάρ να έχουν αποδεχτεί το ευρώ και τα ζόμπι οικονομικά του. Μα οδηγούν στην καταστροφή.

Ας τους γυρίσουμε την πλάτη και ας στηρίξουμε τα Κινήματα που εκφράζουν τον Ορθολογισμό του Εθνικού Νομίσματος, της Δραχμής, για να έχουμε δουλειές, υγεία, πρόνοια, συντάξεις, αξιοπρεπή μεροκάματα, τα δικά μας σπίτια, να είμαστε περήφανοι Πολίτες Ευνομούμενης Χώρας που ελέγχει το Νόμισμα της. Ας δώσουμε χώρο στη Πολιτική.

Σπύρος Στάλιας, Οικονομολόγος ΜΑ, Ph.D
Πρ. Διευθύνων Σύμβουλος ΟΛΠ

spyridonstalias@hotmail.com