Ο γνωστός Γάλλος φιλόσοφος Αλαίν Μπαντιού έχει πει ότι “ο καπιταλισμός είναι η επιβολή μιας ιδιάζουσας χρονικότητας, ένας χρόνος μιας κατ’επίφασιν μετάλλαξης εις το διηνεκές, ενώ κατ’ουσία ο χρόνος λιμνάζει…”.
Η λιμνάζουσα αυτή κατάσταση φαίνεται να επιβεβαιώνεται με χαρακτηριστικά έντονο τρόπο στα κινήματα των τελευταίων ετών, τόσο στον Ευρωπαϊκό νότο και την ΝΑ Μεσόγειο, όσο και στις Αραβικές χώρες. Αυτό που βλέπουμε, είναι στην ουσία το αποτέλεσμα ενός εγκλωβισμού των κοινωνιών μέσα σ’εναν μονοδιάστατο πολιτισμικό ολοκληρωτισμό.
Αν αθροίσει κανείς την έκταση και τον πληθυσμό των χωρών στις οποίες σημειώθηκαν – και σε ορισμένες από αυτές συνεχίζονται – εξεγέρσεις διαφορετικών εντάσεων τα τελευταία τρία χρόνια, θα καταλήξει σε μια συνολική έκταση κάτι παραπάνω από 15 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα και συνολικό πληθυσμό περίπου 460 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Παρά το τεράστιο συνολικό μέγεθος των χωρών στις οποίες γίνονται αυτές οι εξεγέρσεις, η αίσθηση που έχει κανείς είναι ότι ελάχιστα πράγματα αλλάζουν. Ούτε το “ειδικό βάρος” αυτών των εξεγέρσεων φαίνεται να συγκινεί ιδιαίτερα τη Δύση. Η Δύση, δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την τύχη των εκατομμυρίων ανθρώπων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ειδικότερα, μοιάζουν να θέλουν να απεμπλακούν το γρηγορότερο από τα μέτωπα που έχουν ανοίξει, καθώς υπάρχουν πληροφορίες ότι έχουν βρεθεί νέα μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στο έδαφός τους. Έτσι, φαίνεται ότι επιδιώκουν απλώς να περιορίσουν την γεωπολιτική επιρροή της Ρωσίας στην Ευρώπη, με αγωγούς που ελέγχουν Δυτικές εταιρίες, όπως η πρόσφατη συμφωνία για τον Αζερικό αγωγό TAP, ως απάντηση στον Ρωσικών συμφερόντων αγωγό South Stream.
Στην Αίγυπτο για παράδειγμα, μετά την πτώση του καθεστώτος Μουμπάρακ, ο αυταρχισμός και η αστυνομική βία συνεχίζονταν με αμείωτη ένταση. Δεν φαίνεται να άλλαξαν πολλά στην καθημερινότητα των Αιγυπτίων. Η απέλπιδα προσπάθεια των ανθρώπων να ξεφύγουν από την αυταρχική συμπεριφορά του κράτους οδήγησαν στον νέο ξεσηκωμό και στην ανατροπή του Μόρσι αυτή τη φορά. Όμως και πάλι η Αίγυπτος φαίνεται να οδηγείται σε αδιέξοδο και στα επικίνδυνα μονοπάτια ενός εμφύλιου σπαραγμού στα χνάρια της Συρίας. Κάποιοι άνθρωποι έχουν δώσει τη ζωή τους και κανείς δεν ξέρει πόσοι θα θυσιαστούν ακόμα, αλλά για ποιο λόγο άραγε;
Στην Λιβύη, που φαίνεται να έχει αφεθεί στη μοίρα της, ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε για την κατάσταση αυτή τη στιγμή. Κανείς δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται για τις τύχες των ανθρώπων, παρά μόνο για τα κοιτάσματά της σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Στην Τουρκία, οι προθέσεις του Ερντογάν για τις συγκεκριμένες απαγορεύσεις, έβγαλαν τους ανθρώπους, κυρίως νέους, στους δρόμους. Ο Ερντογάν όμως, αν και θα έπρεπε λόγω διαφορετικής κουλτούρας να έχει μια διαφορετική αντίληψη για τα πράγματα, σε σχέση με τους ηγέτες της Δύσης, αποτελεί άλλο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός ηγέτη που αδυνατεί να εμπνεύσει ένα πραγματικό όραμα στον λαό του και περιορίζεται από την μονοδιάστατη οικονομιστική αντίληψη της νεοφιλελεύθερης δικτατορίας. Είναι χαρακτηριστικό το πόσο επιφανειακές είναι οι απαγορεύσεις που θέλησε να επιβάλει για χάρη της Ισλαμικής κουλτούρας, καθώς από την άλλη, ακολουθεί κατά γράμμα τις επιταγές της “νέας οικονομίας”, που θυσιάζει τα πάντα στο βωμό του κέρδους.
Παραδοσιακές Ισλαμικές αξίες, αντίθετες με το πάθος για πλουτισμό και με την τοκογλυφία, εντελώς ασύμβατες με το Δυτικού τύπου λάϊφ στάϊλ, που προωθείται από τα Τουρκικά σίριαλ με τις όποιες ιδιαιτερότητες, έχουν χαθεί προ πολλού. Όμως ο Εντοργάν δεν φαίνεται να το έχει καταλάβει και εξακολουθεί μάταια να προσπαθεί να επαναφέρει την Ισλαμική κουλτούρα στην Τουρκία με σπασμωδικές κινήσεις. Άλλωστε, δεν τόλμησε να τα βάλει με τους Τούρκους μεγαλοκαναλάρχες, αντί να τα βάλει με τον λαό στους δρόμους. Σ’αυτούς δεν τόλμησε να στείλει την αστυνομία.
Η περίπτωση των εξεγέρσεων στη Βουλγαρία είναι επίσης χαρακτηριστική. Οι άνθρωποι δείχνουν εγκλωβισμένοι ανάμεσα σε Δεξιές κυβερνήσεις και σε κατ’επίφασιν Σοσιαλιστικές, όπως η τωρινή, οι οποίες όμως εφαρμόζουν πανομοιότυπες πολιτικές σε βάρος της πλειοψηφίας και προς όφελος της τοπικής οικονομικής ολιγαρχίας. Ακόμα και ο φόβος της επιστροφής ενός Κομμουνιστικού καθεστώτος της παλαιάς εποχής, μοιάζει να μην έχει κανένα νόημα.
Αλλά και στον Ευρωπαϊκό νότο, οι λαοί βρίσκονται στα χαρακώματα και προσπαθούν από θέση άμυνας να περισώσουν ότι μπορούν. Όμως και εδώ, η “λιμνάζουσα” κατάσταση επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι οι κοινωνίες αδυνατούν να οραματιστούν ένα εντελώς διαφορετικό μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης, τουλάχιστον προς το παρόν και σε μαζικό επίπεδο, παρά βγαίνουν στους δρόμους με οικονομικού τύπου αιτήματα που ανήκουν στην ουσία στον πολιτισμικό ολοκληρωτισμό της νεοφιλελεύθερης δικτατορίας. Ο ψευδο-ορθολογισμός με τον οποίο έχει εμποτίσει τις κοινωνίες ο πολιτισμικός αυτός ολοκληρωτισμός, στο όνομα δήθεν της αποτροπής της ολοκληρωτικής καταστροφής, στην ουσία καταστρέφει τα κεκτημένα δεκαετιών και έτσι οι διαδηλώσεις στους δρόμους μοιάζουν να είναι τουλάχιστον μάταιες.
Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι όλα αυτά είναι κάπως επιφανειακά και ότι είναι διαφορετική η φύση των εξεγέρσεων από χώρα σε χώρα, λόγω διαφορετικών παραγόντων που έχουν να κάνουν κυρίως με την ιστορία και την κουλτούρα. Μπορεί πράγματι να είναι έτσι, αλλά τι μπορεί να σημαίνουν οι διαφημίσεις που παρεμβάλλονται ανάμεσα στην λάϊβ αναμετάδοση των εικόνων από τους χιλιάδες ανθρώπους, για παράδειγμα, στην πλατεία Ταχρίρ της Αιγύπτου, τους οποίους εμείς παρακολουθούμε – για να χρησιμοποιήσω μια άλλη φράση του Μπαντιού – σαν ένα θέαμα; Ενώ την ίδια ώρα, εμείς που βιώνουμε όλη την καταστροφή της κρίσης γινόμαστε θέαμα για κάποιους άλλους;
Ο πολιτισμικός ολοκληρωτισμός μοιάζει με ένα πανίσχυρο εργαλείο που ευθυγραμμίζει τους πάντες στην ίδια κατεύθυνση. “Κουρεύει” τα πάντα στο ελάχιστο μέγεθος και επιβάλλεται. Έτσι, το ερωτηματικό στην επικεφαλίδα αυτού του κειμένου μοιάζει να είναι δικαιολογημένο. Βιώνουμε πράγματι την εποχή των λιμναζόντων επαναστάσεων; Ή μήπως είναι απλώς εξεγέρσεις που οδηγούν στο πουθενά; Άνθρωποι που θυσιάζονται για το τίποτα;
failedevolution.blogspot.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου