Τι εστί βερίκοκο λοιπόν;

 

Με το σημερινό άρθρο μπορεί να θυμώσω κάποιους ταχτικούς αναγνώστες, διότι θα επαναλάβω μερικά πράγματα που τα έχω ξαναγράψει, και μάλιστα χωρίς να δίνω, τουλάχιστον, την απάντηση στο ερώτημα του τίτλου. Άλλοι πάλι θα παραπονεθούν, και με το δίκιο τους, ότι το ιστολόγιο έχει μετατραπεί σε ένα είδος “Παρατηρητηρίου του Άδωνη” διότι, λίγες μόνο μέρες μετά το άρθρο για τη μνημειώδη γκάφα του υπουργού (οΘντκ) Υγείας που άλλαξε τα φώτα στον γιατρό Δημοκήδη, σας παρουσιάζω ένα ακόμα άρθρο που ξεκινάει από κάτι που είπε ο Άδωνης Γεωργιάδης.   Και τι δεν είπε, βέβαια. Χτες το πρωί στο δελτίο του Μέγκα, ο κ. Υπουργός εξαπέλυσε βάναυση επίθεση στη συνδικαλίστρια της Πολυκλινικής που είχε απέναντί του, με ιταμές εκφράσεις που ταιριάζουν περισσότερο σε ιδιοκτήτη νυχτερινού κέντρου (“έπρεπε να απολυθείτε για να δείτε τι εστί βερίκοκο”) ή σε χωροφύλακα της εποχής της χούντας (“από τη Σοβιετική Ένωση που ήρθατε”) παρά σε υπουργό ενός σημαντικού υπουργείου που έχει να διαχειριστεί θέματα (κυριολεκτικά!) ζωής ή θανάτου για τους πολίτες.
Βεβαίως, όλα αυτά τα έκανε επειδή έχει την εντύπωση, ίσως σωστή, ότι αυτό το στιλ το τάχαμου μάγκικο έχει απήχηση σε ένα τμήμα των τηλεθεατών, και επειδή οι παρουσιαστές τον άφηναν ανενόχλητο να βρίζει και να τσιρίζει ενώ διέκοπταν με το παραμικρό τη συνδικαλίστρια -παλιά τους τέχνη κόσκινο.   Τα καμώματα του κ. Υπουργού μπορείτε να τα δείτε στο βιντεάκι:     Για μερικούς, χειρότερο ατόπημα από τα φραστικά έκτροπα ήταν μια φράση του κ. Υπουργού που ειπώθηκε σε χαμηλότερο τόνο αλλά είχε ηχηρό περιεχόμενο: “εγώ εκπροσωπώ εδώ τον ιδιωτικό τομέα” (στο 0.33 του βιντεακιού, δείχνοντας μάλιστα με το δάχτυλο τον εαυτό του). Μάλλον είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που λέγεται κάτι τέτοιο από υπουργό, ο οποίος δηλώνει εκ προοιμίου ότι δεν εκπροσωπεί το σύνολο των Ελλήνων αλλά μόνο μια μερίδα από αυτούς. Προφανώς ο κ. Γεωργιάδης το είπε αυτό έχοντας υπόψη του τη μερίδα εκείνη συμπολιτών μας που ηδονίζεται βλέποντας να οδηγούνται στην πυρά οι “κοπρίτες του Δημοσίου” -μπορεί να μην είναι η πλειοψηφία, είναι όμως τόσοι ώστε να εξασφαλίζουν άνετη επανεκλογή.   Ωστόσο, Κυριακή κοντή γιορτή: σε 16 μέρες -αυτό είναι το χρονικό περιθώριο που όρισε ο κ. υπουργός- θα ξέρουμε αν οι εξαγγελίες του πραγματοποιήθηκαν ή αν, αντίθετα, δικαιώθηκαν οι φόβοι των εργαζομένων. Ως τότε, μπορούμε να λεξιλογήσουμε, μια και αυτή είναι η κατεξοχήν ασχολία του ιστολογίου, σχετικά με τη διάσημη φράση του υπουργού “να δείτε τι εστί βερίκοκο”. Τι εστί βερίκοκο λοιπόν; Το θέμα το έχουμε ξανασυζητήσει στο ιστολόγιο, αν και από τότε έχουν περάσει τέσσερα χρόνια -και βάλε. Μάλιστα, το σχετικό άρθρο είχε, ακριβώς, τον τίτλο “Τι εστί βερίκοκο;” αλλά η ερώτηση δεν είχε τότε βρει την απάντησή της κι ούτε και τώρα θ’ απαντηθεί. Εννοώ ότι δεν έχει βρεθεί η απάντηση στην προέλευση της έκφρασης, διότι για τη σημασία της δεν υπάρχει μεγάλο μυστήριο, αν και ούτε εδώ έχουμε απόλυτη ομοφωνία. Στο ΛΚΝ διαβάζουμε ότι η φρ. “θα σου δείξω/ θα σου μάθω τι εστί βερίκοκο” είναι απειλή. Σαν απειλή σε κάποιον που κοκορεύεται ή που μας περιφρονεί την έχει καταγράψει στο γύρισμα του 20ού αιώνα ο Νικόλαος Πολίτης στη συλλογή του. Ωστόσο, ο Μπαμπινιώτης και άλλες πηγές, πέρα από την απειλή, δινουν και τη σημασία της «επισήμανσης της ιδιαίτερης δυσκολίας ενός εγχειρήματος».   Το slang.gr αναφέρει ότι η φράση έχει συχνά σεξουαλικό υπονοούμενο, κάτι που δεν είναι αυθαίρετο, αφού πριν πενήντα χρόνια κιόλας, στο 10του Καραγάτση, υπάρχει το εξής απόσπασμα, σε μια σκηνή όπου εργατοκόριτσα έχουν πιάσει κουβέντα για το σεξ: Οι πιο μικρές σώπαιναν τάχα ντροπιασμένες· με την έκφρασή τους όμως άφηναν να εννοηθεί ότι κάτι ήξεραν από βερίκοκο, κι ας προσποιούνταν την πάπια. Περιδιαβάζοντας τα σώματα κειμένων βρίσκουμε κυρίως τη φρ. να χρησιμοποιείται ως απειλή, όχι πολύ διαφορετική από την “θα δεις/θα σου δείξω πόσα απίδια βάζει ο σάκος”.  Άλλωστε, οι δυο σημασίες (απειλή / επισήμανση της ιδιαίτερης δυσκολίας ενός εγχειρήματος) τέμνονται. Για παράδειγμα, στο μυθιστόρημα “Νύχτες κι αυγές” του Μήτσου Αλεξανδρόπουλου, υπάρχει κάποιος στρατηγός που ο αδελφός του, βουλευτής όντας, τις έφαγε στη Βουλή από έναν αντίπαλο βουλευτή. Οπότε ο στρατηγός στέλνει τον γιο του αντίπαλου βουλευτή στο μέτωπο λέγοντας: “Πήγαινε να μάθεις τι εστί βερίκοκο και να μάθει και ο πατέρας σου να σηκώνει μαγκούρα”. Εδώ είναι και απειλή και επισήμανση της δυσκολίας. Βρήκα και ένα απόσπασμα από λογοτεχνικό έργο, που μου θυμίζει τα όσα είπε χτες ο Άδωνης, αν και τέτοια πράγματα δεν λέγονται στον αέρα, ίσως στο διάλειμμα, με κλειστά τα μικρόφωνα. Ρίξτε τους στην ανεργία, ξεβολέψτε τους για ένα δυο χρόνια, τα γουρούνια, να μάθουν τι εστί βερίκοκο. Ρίξ’ τους στη φτώχεια και την ανέχεια, να δεις για πότε εκτιμάνε αυτά που έχουνε. Άσ’ τους να πεινάσουνε κάνα δυο χρόνια, να δεις… [Γ. Μανιώτης, "Το άχρηστο βιβλίο"] -η τέχνη αντιγράφει τη ζωή…   Ποια είναι όμως η αρχή της φράσης «τι εστί βερίκοκο», δεν σας το είπα… διότι δεν το ξέρω. Ο Νικόλαος Πολίτης λέει ότι πιθανόν στην αρχή της φράσης να κρύβεται μύθος λησμονημένος. Η δική μου εικασία είναι ότι πιθανόν να πρωτοείπε «θα σου δείξω τι εστί βερίκοκο» ένας νοικοκύρης που έπιασε κάποιον να του κλέβει τα βερίκοκα. Αλλά αυτό είναι σκέτη εικασία. Οπότε, πρέπει να παραδεχτούμε πως δεν έχουμε ακόμα μάθει τι εστί βερίκοκο, εκτός κι αν καταφύγουμε στον κυκλικό ορισμό που υπάρχει στο γλωσσάριο του πανέξυπνου βιβλίου Ο πάγος του Ξένου Μάζαρη και του Στράτου Μπουλαλάκη: Βερίκοκο είναι αυτό που εστί! Όσο για τον κ. υπουργό, μπορεί να γοητεύει το κοινό του, αλλά δεν νομίζω ότι ένας υπουργός που τσιρίζει και βρίζει είναι παράδειγμα προς μίμηση. Θα μου πείτε, παράγει έργο. Να ήταν έτσι, να του συγχωρούσαμε τις τσιρίδες -υπάρχουν δα κι ωτοασπίδες. Διαβάζω όμως ότι σε ένα θέμα κυριολεκτικά ζωής και θανάτου, που είναι της απολύτου αρμοδιότητας του Υπουργείου Υγείας, ο κ. Υπουργός (οΘντκ) βρίσκεται εκτεθειμένος: από χτες σταμάτησαν οι έλεγχοι στο αίμα που μεταγγίζεται σε ασθενείς. Πιθανόν οι ευθύνες να μοιράζονται ανάμεσα στον κ. Γεωργιάδη και τους προκατόχους του, διότι εξίσου ολιγώρησαν, αλλά το θέμα είναι ότι, αν αληθεύουν τα ρεπορτάζ, γυρίζουμε σε μια κατάσταση που είχαμε να βιώσουμε από το 1993 και αυτό έγινε επί των ημερών του κ. Γεωργιάδη.   Ίσως μάλιστα γι’ αυτό να ήταν τόσο εκνευρισμένος και να έβριζε τόσο πολύ τη συνδικαλίστρια χτες το πρωί -όσο πιο λερωμένη έχει κάποιος τη φωλιά του, τόσο περισσότερο φωνάζει.    



  sarantakos.wordpress.com