Μοναστηράκι, η πιο ωραία γειτονιά της Αθήνας που αξίζει να περνάς [εικόνες]

Εάν σταθούμε στο κέντρο της Πλατείας Μοναστηρακίου και κάνουμε επί τόπου στροφή 360 μοιρών αντικρίζουμε μέσα σε λίγα μόλις τετραγωνικά την ίδια την ιστορία της Αθήνας.

Στην καρδιά του Αθηναϊκού κέντρου, το Μοναστηράκι αποτελεί μοναδικό μίγμα ρυθμών, εποχών και πολιτισμών, ζωντανό και πάντα δυναμικό – όμως, σταθερά αφιερωμένο στο εμπόριο και στο αντάμωμα των ανθρώπων.

Εάν σταθούμε στο κέντρο της Πλατείας Μοναστηρακίου και κάνουμε επί τόπου στροφή 360 μοιρών αντικρίζουμε μέσα σε λίγα μόλις τετραγωνικά την ίδια την ιστορία της Αθήνας. Πρόσφατα ανακαινισμένη, η Πλατεία στρώθηκε με μωσαϊκούς κυβόλιθους από μάρμαρο, πέτρα και σκαλιστό μαντέμι, που συμβολίζουν τις «ροές» και την ποικιλοχρωμία των λαών της Μεσογείου.

Τα έργα για το νέο σταθμό του Μετρό (άνοιξε με καθυστέρηση στο Μοναστηράκι το 2004) συνάντησαν εξαιρετικές δυσκολίες λόγω της συνάντησής τους με την κοίτη του ποταμού Ηριδανού, του ιερού ποταμού των αρχαίων Αθηναίων. Στη σύγχρονη πόλη, το μοναδικό ακάλυπτο τμήμα του ποταμού βρισκόταν στον γειτονικό αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού. Τα ίχνη της χαμένης κοίτης που ανακαλύφθηκαν εκ νέου είναι εν μέρει ορατά σε ειδικό εκθεσιακό χώρο με αρχαιολογικά ευρήματα εντός του σταθμού και μέσω ανοιχτής έκθεσης πάνω στην ίδια την πλατεία.

Το Τζαμί Τζισταράκη (1759) πήρε το όνομά του από τον Οθωμανό Βοεβόδα της πόλης Μουσταφά Αγά Τζισταράκη. Ήταν γνωστό και ως Τζαμί Κάτω Σιντριβανιού από το σιντριβάνι που υπήρχε κοντά, το οποίο τροφοδοτούσε ο Ηριδανός. Η χρήση του ως μουσείου χειροτεχνιών ξεκινά μετά την πρώτη του επισκευή το 1915 και από το 1975 στεγάζει μια αξιόλογη συλλογή κεραμικής από την Ελλάδα, την Κύπρο, την Οθωμανική και τη νεώτερη Τουρκία. Στο εσωτερικό υπάρχουν πληροφορίες και φωτογραφίες για τα έργα και τους καλλιτέχνες, αλλά και την ιστορική σημασία του Τζαμιού, από μόνο του άξιο να το επισκεφθεί κανείς. Κάτω από το Τζαμί και στο τμήμα της οδού Ηφαίστου που ορίζεται από αυτό παραμένουν οι χώροι των παλιών τσαγκάρικων, ορισμένοι πλέον μετατράπηκαν σε μαγαζιά για τουριστικά σουβενίρ.

Δίπλα στο Τζαμί σώζεται τμήμα του τοίχου της Βιβλιοθήκης, που χτίστηκε το 132 μ. Χ. ως προσφορά στην πόλη των Αθηνών από τον Αδριανό, το Ρωμαίο αυτοκράτορα που έδειξε ιδιαίτερη αδυναμία για την πόλη. Υπό την κυριαρχία του η αρχαία πόλη του Θησέα εμπλουτίστηκε με σημαντικές υποδομές, ίχνη των οποίων δεσπόζουν ακόμα στο κέντρο. Η είσοδος της Βιβλιοθήκης έβλεπε στη Ρωμαϊκή Αγορά, που θεμελιώθηκε από τον Ιούλιο Καίσαρα το 10 μ.Χ. αι. ως προέκταση της Αθηναϊκής. Είναι δύσκολο σήμερα να φανταστούμε αυτό το κομμάτι του Μοναστηρακίου (στη σημερινή οδό Άρεως) όπως υπήρξε στα τέλη των Οθωμανικών χρόνων: μια κεντρική αγορά σιτηρών, οπορωλαχανικών, κρεάτων και ψαριών, στεγασμένη σε υπόστεγα κατασκευασμένα επί των ερειπίων της Βιβλιοθήκης και με ένα βυζαντινό ναό χτισμένο στο κέντρο της. Η περιοχή ονομαζόταν «Κάτω Παζάρια» και απαλλοτριώθηκε αφότου η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα του νέου ελληνικού κράτους (1835), ενώ σχεδιάσθηκε η μεταφορά της αγοράς τροφίμων στην υπό χάραξη τότε οδό Αθηνάς, σύμφωνα με το Balkon3.

Το μικρό εκκλησάκι της Παντάνασσας είναι ό,τι απομένει σήμερα από το γυναικείο μοναστήρι των βυζαντινών χρόνων, που λειτουργούσε και κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, καταλαμβάνοντας το χώρο της σημερινής πλατείας. Η ονομασία «Μοναστηράκι» καθιερώθηκε κατά την Επανάσταση. Στα χρόνια της Φραγκοκρατίας λειτουργούσε ως καθολικός ναός και αποτελούσε προσωπική ιδιοκτησία ενός Ενετού ευγενή.

Το πιο σημαντικό σημείο στο Μοναστηράκι είναι βέβαια το παζάρι της οδού Ηφαίστου και των παρακείμενων στενών ή αλλιώς Γιουσουρούμ, από το όνομα ενός Εβραίου ιδιοκτήτη παλαιοπωλείου της περιοχής. Η ονομασία Γιουσουρούμ ενσωματώθηκε στην αστική γλώσσα κι έγινε ακόμα και τίτλος ενός τραγουδιού της δεκαετίας του 1980 από τον κυνικό της underground σκηνής των Εξαρχείων Νικόλα Άσιμο. Μπορεί (όπως έλεγε κι ο Άσιμος) οι ανθρώπινες αξίες να πωλούνται για το κέρδος, πάντως η ευγενική κυρία της φωτογραφίας μας καλωσορίζει στην είσοδο του Γιουσουρούμ με ένα χωνί ζεστά κάστανα έναντι μικρού αντιτίμου.

Πολλές είναι και οι φωτογραφίες από το παρελθόν που μας μεταφέρουν νοερά στην παλιά εποχή πριν το Μοναστηράκι γίνει πλατεία την εποχή που η Ακρόπολη είχε ακόμη τον φράγκικο πύργο.

iefimerida.gr